ακριτικά τραγούδια – Βασίλειος Διγενής Ακρίτας

Ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας είναι ο γνωστότερος από τους ήρωες των ακριτικών τραγουδιών. Σύμφωνα με τον μύθο ήταν ένας από τους Ακρίτες, τους φρουρούς των Βυζαντινών συνόρων και απέκτησε το προσωνύμιο Διγενής εξαιτίας της εθνικής καταγωγής του: η μητέρα του ήταν κόρη βυζαντινού στρατηγού και ο πατέρας του εμίρης από την Συρία. Όσα τραγούδια σώζονται για αυτόν μιλούν μονάχα για ορισμένα περιστατικά της ζωής του και κυρίως για την πάλη του με το χάρο.

Εδώ ακούγεται η Κρητική παραλλαγή του τραγουδιού από το Νίκο Ξυλούρη.

Ο Διγενής ψυχομαχεί
κι η γης τόνε τρομάζει
κι η πλάκα τον ανατριχιά
πως θα τόνε σκεπάσει
γιατί από ‘κειά που κοίτεται
λόγια ‘ντρειωμένου λέει:

Νάχεν η γης πατήματα
κι ο ουρανός κερκέλια*
να πάτουν τα πατήματα
να ‘πιανα τα κερκέλια
ν’ ανέβαινα στον ουρανό,
να διπλωθώ να κάτσω
να δώσω σείσμα τ’ ουρανού.

Είναι από το δίσκο Ριζίτικα του Γιάννη Μαρκόπουλου. Με τα «Ριζίτικα» που κυκλοφόρησαν τον Σεπτέμβριο του 1971 έγινε γνωστός σε όλη την Ελλάδα ένας από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές που έβγαλε ποτέ αυτός ο τόπος: ο  Νίκος Ξυλούρης, τον οποίο μέχρι τότε γνώριζε μόνον η Κρήτη ή εκείνοι που άκουγαν τέτοιου είδους τραγούδια.

ΚΕΡΚΕΛΙΑ

Χαρακτηριστική ονομασία της χειρολαβής της πόρτας στην Κρήτη (κρίκος, κρικέλι, κερκέλι).

κερκέλια

Είναι σφυρήλατο αρχιτεκτονικό εξάρτημα με έντονα τοπικές μορφολογικές ιδιαιτερότητες.
Συναντάται στις εξώπορτες, τόσο στην ύπαιθρο χώρα όσο και στις πόλεις. Συνήθως υπάρχουν δύο όμοια, ένα σε κάθε φύλλο της πόρτας .

Αποτελείται από τον κρίκο, τη διακοσμητική ροζέτα και τη ρίζα του κερκελιού. Ο κρίκος κατασκευάζεται από τετράγωνης διατομής σιδερόβεργα και φέρει διάκοσμο στις δύο συνεχόμενες πλευρές εκατέρωθεν της ακμής που αποτελεί την όψη του.

πηγή: Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας